ENDOSKOPİ; Endo-iç kısım, skopi- ise görüntülenmesi anlamına gelen latince köklerden üretilmiştir. Endoskopi ünitemizde yapılan işlemler;
• Gastroduedonoskopi,
• Kolonoskopi,
• Bronkoskopi,
• Yabancı cisim çıkarılması,
Hastanemizde endoskopi Genel Cerrahi Uzmanları tarafından, Anestezi Uzmanı eşliğinde yapılır. Böylece hastalar işlemlerini ağrı ve korku hissetmeden tamamlayabilmektedir. Anestezi uzmanı eşliğinde yapılan endoskopi daha rahat inceleme imkanı verdiğinden işlemin başarısı ve teşhisteki netlik daha yüksek seviyede olabilmektedir.
GASTROSKOPİ NEDİR?
Gastroskopi üst sindirim sistemi organlarının (özofagus-mide ve oniki parmak barsağının) iç kısımlarının gastroskopi denilen özel aletle incelenmesidir.
Gastroskop; uç kısmında ışığı ve görüntü kaydeden kamerası olan ve içerisinde çalışma kanalı bulunan bir sistemdir. Bu çalışma kanalı sayesinde bu bölge hastalıklarından parça alınması, kanamaların durdurulması ve endoskopik cerrahi işlemlerinin (mideye beslenme tüpü konulması, kanser öncüsü poliplerin çıkartılması, erken kanserlerin tedavisi, darlıkların genişletilmesi, stent denilen metal borular vasıtasıyla darlıkların açılması ve zayıflama balonlarının yerleştirilmesi gibi) yapılmaktadır.
GASTROSKOPİ HANGİ HASTALIKLAR İÇİN KULLANILIR?
TANI AMACIYLA:
• Karın üst kısım ağrıları, bu bölgede yanma ve ekşimeler
• Yenilen gıda ve mide içeriğinin uykuda ağıza gelmesi
• Yutma güçlüklerinin araştırılması
• Tekrarlayan ses kısıklıklarının araştırılması
• Mide ameliyatları sonrasında takip
• Üst sindirim sistemi kanserleri
• Aile de kanser öyküsü varsa bu organların taranması
• Kansızlık nedeninin araştırılması
• Ağızdan kan gelmesi durumunda kanama nedeninin araştırılması
• Oniki parmak bağırsağı ve mide ülserleri
• Mide fıtığı
• Mide mukozası iltihapları
• Mide bakterisinin tanısı
TEDAVİ AMACIYLA:
• Erken mide kanserlerinin tedavisi
• Kanser öncüsü poliplerin çıkartılması
• Mideye beslenme borusu takılması
• Yemek borusu ve mideye kaçan yabancı cisimlerin çıkartılması
• Yemek borusu, mide çıkışı darlıklarının dilatasyonu ve stentlerle (genişleyebilen metal stent) genişletilmesi
• Ülser kanamalarının durdurulması
• Mideye zayıflama balonu yerleştirme
GASTROSKOPİ İŞLEMİ NASIL YAPILIR?
İşlemin nasıl yapılacağı, olası risk ve komplikasyonlarının ne olabileceği konusunda ayrıntılı bilgilendirme yapılır. Hasta ve yakınlarının onayı alınır. İşlem öncesi farinksin uyuşturulmasının ardından işlemin rahat yapılabilmesi, kusma ve sekresyonlarının hava yoluna kaçmaması için sol yan kısmı aşağıya gelecek şekilde yatırılır. İşlem endoskopi ünitesinde lokal anestezi eşliğinde (lidokain) boğazın bölgesinin uyuşturulması ile yapılmaktadır. Eğer hasta lokal anestezi ile yaptıramamakta ise kontrollü sedasyon denilen hastayı işlem esnasında uyutan ve işlem sonrasında ise işlemi hatırlamamasını sağlayan ilaçlar damar yoluyla verilerek yapılır. Hastanın parmak ucundan sürekli olarak kan oksijen düzeyi ölçülür, gerekirse oksijen desteği sağlanır. Hastanın takma dişleri varsa çıkartılır. Ağıza yerleştirilen ağızlığın içerisinden endoskop ilerletilerek işleme başlanır. İşlem sonrası ise gerekirse hastanın uyanmasını sağlayan ilaçlar verilir. 30-60 dakika dinlenen hasta ve yakınlarına işlem sonucu açıklanır.
GASTROSKOPİ İLE TEK BAŞINA KESİN TANI KONULABİLİR Mİ?
Gastroskopi işlemi ile sindirim sistemi organlarının mukozal yüzeylerinin (sindirim sisteminin en iç yüzeyi) gözle görülebilen hastalıkları tanınabilir. Alınan parça ve poliplerin incelemesi ise tanıda kullanılan en önemli aşamalardan birisidir. Bu hastalıkların sindirim sistemi katlarını ne kadar tuttuğu ve sindirim sistemi dışına nasıl yayıldığını araştırmak için ise EUS (Endoskopik Ultrasonografi), BT (Bilgisaraylı Tomografi) , MRİ (Manyetik Rezonans Görüntüleme) ve mide duodenum grafisine ileri ki aşama da gereksinim olabilir.
GASTROSKOPİ VÜCUTTA İZ BIRAKIR MI?
Endoskopi işlemi insan sindirim sisteminin doğal bir açılımı olan ağız yoluyla yapılmaktadır. Tüm üst sindirim sisteminin incelenebilmesi için cerrahi endoskopist bu yolun açık olduğundan emin olmalı ve endoskopu ilerletirken her zaman dikkatli olmalıdır. Bu nedenle işlem öncesi hastanın yakınmalarının geçirilmiş hastalık ve ameliyatlarının öğrenilerek değerlendirilmesi gerekmektedir.
KİMLER GASTROSKOPİ YAPTIRAMAZ?
Gastroskopi bu işlemi tamamen reddeden hastalara yapılamaz. Hastanın şuurunun kapalı olup solunum cihazına bağlı olması bu işlemin yapılmasını etkilemez. Biz uzun süre beslenemeyecek bu durumdaki hastalara uzun süreli beslenmeleri için endoskopla beslenme tüpü takabilmekteyiz. Endoskopi işleminin yapılabilmesi için sindirim sistemi yolunun açık olması gerekir. Sindirim sistemi yolu tıkalı hastalar da daralmış ve kapalı barsak kısımları endoskopla genişletilerek dar kısımlar açılarak işlem gerçekleştirilebilmektedir.
GASTROSKOPİ YAPTIRAN HASTALARDA NE GİBİ KOMPLİKASYONLAR OLUŞABİLİR?
Endoskopi yapılacak olan hastalara işlem öncesin de ve işlem esnasında bazı ilaçlar verilmektedir. Bu ilaçlara allerjik reaksiyon gelişebilir. Bu nedenle allerji riski olan hastaların bu durumu belirtmeleri gerekmektedir. Hastanemiz endoskopi ünitesinde bu gibi durumları önlemek için gerekli tedbirler alındığı gibi gerekirse endoskopi işlemi anestezi ekibi eşliğinde de yapılabilmektedir.Gastroskopi sonrası bazen kısa süreli yutma güçlüğü ve karında şişkinlik meydana gelebilirse de bu komplikasyonlar çok seyrek ve geçicidir. Kanama (ağızdan veya makattan kan gelmesi) gastroskopi sonrasında yine çok seyrek rastlanan bir durumdur. Genellikle polip denilen oluşumların çıkartılmasından sonra meydana gelir. Tanısal endoskopide komplikasyon riski özofagogastroduedonoskopi için %0,03-0,54 olup önemsiz sayılbilecek seviyelerdedir.
GASTROSKOPİ NE KADAR SIKLIKLA YAPILMALIDIR?
Gastroskopi işlemini bazı durumlarda tekrarlamak gerekebilir. İşlemin ne kadar sıklıkla yapılacağına hastalığın ilk tanısı konulduktan sonra veya histopatolojik inceleme sonuçlarına göre karar verilmedir. Ancak aşağıdaki durumlarda gastroskopik işlemin tekrarı gerekebilir;
• İlaçla tedavi edilen mide ve onikiparmak barsağı ülserinin kontrolünde
• Mide poliplerinin takibinde
• Ailede mide kanseri öyküsünün olması durumunda
• Kanser gelişme riski olan atrofik gastritli, Barret özofaguslu hastalarda
• Medikal tedaviye rağmen hasta yakınmalarının tekrarında
• Opere edilen özofagus ve mide kanserlerinin takibinde
GASTROSKOPİ YAPTIRMASI GEREKEN HASTALAR HANGİ HAZIRLIKLARI YAPMALIDIR?
Endoskopi işlemi öncesi 6-8 saatlik açlık süresi yeterlidir. Hastanın yakınmaları hakkında mutlaka endoskopistin işlem öncesi bilgisi olmalıdır. Özellikle ciddi endoskopik girişim düşünülecek olan hastaların kan sulandırıcı ilaçlar konusunda hekime bilgi verilmelidir. Mide çıkışı kapalı olan hastalarda ve ciddi kanamalar da ise işlem öncesi mide yıkanarak gastroskopi yapılabilir.
KOLONOSKOPİ NEDİR?
Kolonoskopi kalın bağırsak ve ince bağırsağın son kısmının kolonoskopi denilen özel aletle incelenmesidir.
Kolonoskop; uç kısmında ışığı ve görüntü kaydeden kamerası olan ve içerisinde çalışma kanalı bulunan bir sistemdir. Bu çalışma kanalı sayesinde iç hemoroitlerin ve bağırsağın iltihabi hastalıklarının tanınması, bu bölge hastalıklarından parça alınması, kanamaların durdurulması ve endoskopik cerrahi işlemlerinin ( kanser öncüsü poliplerin çıkartılması, erken kanserlerin tedavisi, darlıkların genişletilmesi, stent denilen metal borular vasıtasıyla darlıkların açılması gibi) yapılması mümkün olmaktadır.
KOLONOSKOPİNİN DİĞER GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİNE GÖRE ÜSTÜNLÜKLERİ NELERDİR?
Kalın barsak hastalıklarının hemen hemen tamamı mukoza denilen bağırsağın iç yüzeyini örten tabakadan kaynaklanmaktadır. Kolonoskopi aletinin diğer görüntüleme yöntemlerine göre en önemli üstünlüğü bu tabakanın ayrıntılı olarak ve büyütülerek görüntülenmesini sağlar. Ayrıca bu aletlerle hastalıkların tanısının konulmasının yanı sıra birçok hastalığın endoskopik tedavisi de mümkün olmaktadır.
KOLONOSKOPİ HANGİ HASTALIKLARIN TEŞHİSİNDE KULLANILIR?
TANI AMACIYLA:
• İç hemoroitlerin görüntülenmesi
• Kabızlık
• Alt sindirim sistemi kanserleri
• Aile de kanser öyküsü varsa bu organların taranması
• Kansızlık nedeninin araştırılması
• Makattan kan gelmesi durumunda kanama nedeninin araştırılması
• Kalın bağırsağın iltihabi hastalıklarının tanı ve tedavisi
TEDAVİ AMACIYLA:
• Erken kolon kanserlerinin tedavisi
• Kanser öncüsü poliplerin çıkartılması
• Kalın bağırsak darlıklarının genişletilmesi
• Kalın bağırsak kanamalarının durdurulması
KOLONOSKOPİ İŞLEMİ NASIL YAPILIR?
Hastaya işlemin nasıl yapılacağı, olası risk ve komplikasyonlarının ne olabileceği konusunda ayrıntılı bilgilendirme yapılır. Hasta ve yakınlarının onayı alınır. İşlem öncesi damar yolu açık olan hasta işlemin rahat yapılabilmesi, kusma ve sekresyonlarının hava yoluna kaçmaması için sol yan kısmı aşağıya gelecek şekilde yatırılır. İşlem endoskopi ünitesinde kontrollü sedasyon denilen hastayı işlem esnasında uyutan ve işlem sonrasında ise işlemi hatırlamamasını sağlayan ilaçlar damar yoluyla verilerek yapılır. Hastanın parmak ucundan sürekli olarak kan oksijen düzeyi ölçülür, gerekirse oksijen desteği sağlanır. İşlem sonrası ise gerekirse hastanın uyanmasını sağlayan ilaçlar verilir. 30-60 dakika dinlenen hasta ve yakınlarına işlem sonucu açıklanır. İşlemin fotoğraf, video kayıtları ve işlem raporu verilir. Bu işlem sonrası hastanın 2 saat kadar araç kullanmasının ve yalnız hareket etmesinin sakıncalı olacağı önceden bildirilir.
KOLONOSKOPİ İLE TEK BAŞINA KESİN TANI KONULABİLİR Mİ?
Kolonoskopi işlemi ile sindirim sistemi organlarının mukozal yüzeylerinin (sindirim sisteminin en iç yüzeyi) gözle görülebilen hastalıkları tanınabilir. Alınan parça ve poliplerin histopatolojik incelemesi ise tanıda kullanılan en önemli aşamalardan birisidir.
KOLONOSKOPİ VÜCUTTA İZ BIRAKIR MI?
Kolonoskopi işlemi insan sindirim sisteminin doğal bir açılımı olan anal kanal yoluyla yapılmaktadır. Tüm alt sindirim sisteminin incelenebilmesi için cerrahi endoskopist bu yolun açık olduğundan emin olmalı ve endoskopu ilerletirken her zaman dikkatli olmalıdır. Bu nedenle işlem öncesi hastanın yakınmalarının, geçirilmiş hastalık ve ameliyatlarının öğrenilerek değerlendirilmesi gerekmektedir.
KİMLER KOLONOSKOPİ YAPTIRAMAZ?
Kolonoskopi bu işlemi tamamen reddeden hastalara yapılamaz. Kolonoskopi işleminin yapılabilmesi için sindirim sistemi yolunun açık olması gerekir. Alt sindirim sistemi organlarının görüntülenebilmesi için tüm kalın bağırsağın işlem öncesi temizlenmesi gerekmektedir. Hastanın kusması, sindirim sisteminde tıkanıkların olması durumunda yeterli temizlik yapılamayacağı için kalın bağırsağın inceleme işlemi mümkün olmamaktadır. Bu durumda gerekirse anal yoldan temizlik yapılabileceği unutulmamalıdır. Sindirim sistemi yolu tıkalı hastalarda daralmış ve kapalı kısımlar endoskopla genişletilerek dar kısımlar açılarak işlem gerçekleştirilebilmektedir.
KOLONOSKOPİ YAPTIRAN HASTALARDA NE GİBİ KOMPLİKASYONLAR OLUŞABİLİR?
Endoskopi yapılacak olan hastalara işlem öncesinde ve işlem esnasında bazı ilaçlar verilmektedir. Bu ilaçlara alerjik reaksiyon gelişebilir. Bu nedenle alerji riski olan hastaların bu durumu belirtmeleri gerekmektedir. Hastanemiz endoskopi ünitesinde bu gibi durumları önlemek için gerekli tedbirler alındığı gibi gerekirse endoskopi işlemi anestezi ekibi eşliğinde de yapılabilmektedir. Kalın bağırsak üst gastrointestinal sistem organlarının aksine düz bir boru şeklinde olmadığı ve bazen de kişiye göre değişen kıvrımları olduğu için daha uzun süren ve dikkatli yapılması gereken bir işlemdir. Bu kıvrımların geçilmesi esnasında zorlanma ve ağrı meydana gelebilir. Bu ağrı işlem sonrası da devam edebilir. Ayrıca kolonoskopi esnasında verilen gaz da ağrı ve şişkinlik nedenidir. Genellikle geçici olan bu yakınmalara işlem sonrası gaz çıkartılması ve defekasyonla giderek azalır.
Makattan kanama olması yine bu işlemden sonra ortaya çıkan bir durumdur. Genellikle bu kanamalar geçicidir ve birkaç gün sonra azalarak kaybolur. Kolonoskopi sonrası kanama polip denilen kanser öncüsü lezyonların çıkartılması ve biyopsi sonrasında meydana gelir. Kanamanın giderek artması, hasta da baş dönmesi ve halsizlik gelişmesi durumunda işlemi yapan endoskopikte başvurulması gereklidir. Kolonoskopi esnasında bağırsak delinmesi en ciddi yan etki olup çok seyrekte olsa meydana gelebilir. Erken tanı konulmalıdır ve tedavisi genellikle cerrahi olarak delinen bağırsağın tamiridir.
KOLONOSKOPİ İŞLEMİ HANGİ DURUMLARDA TEKRARLANMALIDIR?
Kolonoskop i işlemi bazı durumlarda tekrarlamak gerekebilir. İşlemin ne kadar sıklıkla yapılacağına hastalığın ilk tanısı konulduktan sonra veya histopatolojik inceleme sonuçlarına göre karar verilmedir. Aşağıdaki durumlarda kolonoskopi işlemi işlemin tekrarı gerekebilir;
• 50 yaş üzerinde 5 yılda bir kolonoskopi işlemi yapılması tavsiye edilmektedir
• Aile de kolon kanseri hikayesi mevcutsa bu tarama 30’lu yaşlardan başlar
• Ailesel polip hastalığı olanlarda 10 yaşından itibaren 2-3 yıl aralıklarda
• Kolon kanseri ameliyatı sonrasında
• Polipektomi sonrasında
• Barsağın ülseratif kolit veya crohn gibi hastalıklarında tedavi etkinliğinin araştırılmasında
YAPTIRMASI GEREKEN HASTALAR HANGİ HAZIRLIKLARI YAPMALIDIR?
Alt gastrointestinal sistemin yeterli bir şekilde incelenebilmesi için bağırsağın bu son kısmının ilaçlarla ve işlem öncesi alınan saydam sıvılarla çok iyi bir şekilde temizlenmeleri gerekmektedir. Bağırsak boşaltıcı ilaçlar bu katı atıkların boşalmasını sağlarken alınan bol sıvı ise bu atıkların saydamlaşmasını sağlar. Bu nedenle verilen hazırlık programına uyulması gerekmektedir. Verilen ilaçlar bazen genel durumu bozup tansiyon düşüklüğüne neden olacağı için bol sıvı alınmalıdır. Diabetik hastalarda kan şekerini artırmayan ilaçların kullanılması gerektiği unutulmamalıdır. İlaçların kusulması veya ishale çıkılamaması durumunda bağırsağın iç kısmını incelemek güçleşebilir.
İşlem öncesi hastanın yapması gereken durumlar nelerdir ?
* İşlemden 7 gün evvel demir içeren ilaçlar kesilmeli
* İşlemden 48 saat evvel posasız diyete geçilmeli (kırmızı et, meyve, sebze, salata, mantar, mısır, fındık, vb. yenilmemeli; haşlanmış veya ızgara beyaz etli
balık, haşlanmış tavuk, peynir, yumurta, beyaz ekmek, tereyağ, margarin, haşlanmış patates vb yenilebilir)
* Kullanılan ishal kesici ilaçlar bırakılmalı, hazırlık süresince bol sıvı (su, çay, karbonatlı içecekler, et suyu, posasız çorbalar, vb.) alınmalı.
* İyi bir bağırsak temizliği işlemin kalitesini arttıracaktır. Bu nedenle hazırlık ilaçları muntazam olarak ve tamamen kullanılmalı, anlaşılamayan noktalar
ilgili kişilerden öğrenilmelidir.
26 Mart 2025